Vaccinatie-plicht? - Vaccinatie-recht?

Sterkere roep om een vaccinatieplicht

In de media wordt waargenomen een sterker wordende roep – wereldwijd - voor een verplichting tot vaccinatie tegen corona.

In Frankrijk geldt al een vaccinatieverplichting voor het zorgpersoneel sedert juli 2021.

Het FD besteedt op vrijdag 27 augustus 2021 een artikel over de ontwikkelingen in het buitenland waarbij er steeds meer zachte of hardere dwang gesignaleerd wordt om te vaccineren. Zo houdt Delta Airlines salaris in van niet ingeënte medewerkers. 

Google, Facebook, zakenbank Goldman Sachs en Uber weigeren ongevaccineerden op de werkvloer.

Nederland kent (nog) geen vaccinatieplicht

In Nederland vindt men een vaccinatieplicht voor zorgpersoneel onwenselijk en onnodig.

Er is in Nederland nog een zeer kleine groep mensen die er niet voor kiest om zich te laten vaccineren vanwege twijfels rondom het vaccin of omdat ze het niet willen.

Een vaccinatieplicht kent Nederland echter (nog) niet.

Recht op vaccinatie

Anderzijds eisen mensen weer een vaccin maar krijgen het niet althans niet op tijd.

Vele landen kochten veel te veel vaccins op waardoor er een tekort ontstond in andere armere landen. Daar werd en wordt schande over gesproken.

Iedereen zal het over eens zijn dat degene die gevaccineerd willen worden, het recht moeten hebben op een vaccin omdat iedereen recht heeft op  een gelijkwaardige gezondheidszorg althans volgens de Nederlandse Maatstaven. In Nederland heeft een ieder recht op toegang tot preventieve gezondheidszorg en op medische verzorging.

Een vaccinatierecht kent Nederland in beginsel dus wel.

Met name over de vaccinatieplicht worden momenteel felle discussies gevoerd: 

wel of niet vaccineren

Maar wat te doen als een niet gevaccineerde gezondheidsrisico’s met zich meebrengt voor anderen?

Welke normen beheersen deze discussie over de verplichte vaccinatie

Waar gaat het eigenlijk allemaal over? In de discussie over de vaccinatieplicht spelen verschillende normen een rol.

Allereerst de juridische norm. 

Volgens de Nederlandse grondwet heeft ieder - met uitzondering van bij of krachtens de wet te stellen beperkingen - recht op onaantastbaarheid van zijn lichaam. Zo luidt artikel 11 van de Grondwet. Iedereen mag zelf bepalen wat er met zijn of haar lichaam gebeurt. 

In artikel 10 staat het recht op privacy. Iedereen is baas over zijn eigen lichaam.

Degene, die zich weigert te vaccineren, heeft het recht om dit te weigeren tenzij er een wet komt die vaccinatie verplicht (danwel de rechterlijke macht anders oordeelt). De Wetgever en de rechterlijke macht gaan daar alleen over. 

Zo verplichtte de overheid in 1823 de pokkenvaccinatie. In 1808 had Koning Lodewijk Napoleon de inenting al voor Nederlandse schoolgaande kinderen verplicht. 

Nederland kent geen algemene vaccinatieplicht meer sinds de verplichtingen in verband met de pokken in 1975 zijn ingetrokken.

Met andere woorden. De wet laat de Wetgever de mogelijkheid om in noodgevallen een vaccinatie te verplichten. Zover is het nog niet.

Medische normen

De discussie over de vaccinatieplicht gaat niet alleen over juridische normen maar ook over medische en ethische normen. 

In hoeverre kan een niet gevaccineerde een gezondheidsrisico vormen voor anderen of de samenleving in zijn geheel?

Schaadt het vaccin de gezondheid niet op korte en/of langere termijn?

Ethische normen

Waar begint de verantwoordelijkheid van een niet gevaccineerde ten opzichte van een wel gevaccineerde als blijkt dat ten gevolge van het weigeren van de vaccinatie de totale gezondheidszorg wordt overbelast of in gevaar komt?

In hoeverre kan men een persoon verplichten zich te laten vaccineren als hij/zij dat echt niet wil om welke reden dan ook?

Hoever gaat het recht om baas te zijn over het eigen lichaam als dit recht inbreuk maakt op de gezondheid van de persoon zelf, de samenleving in zijn geheel of het recht van medemensen op toereikende gezondheidszorg.

Deze discussie zal door ons gevoerd dienen te worden en uiteindelijk op het niveau van de Wetgever verder uitkristalliseren.  

Rechterlijke normen - Jurisprudentie

De rechter heeft zich nog altijd niet uitgelaten over de vaccinatieplicht in relatie tot corona. Wel zijn er vele uitspraken gedaan door de rechter ten aanzien van minderjarigen in het kader van het Rijksvaccinatieprogramma. Met het oog op het belang van de minderjarige oordeelde de rechtbank in een specifiek geval dat zo spoedig mogelijk diende te worden begonnen met het vaccineren. Dat betrof dus niet een vaccinatie tegen corona.

Samenvattend

Een paar jaar geleden zouden we nooit gedacht hebben deze discussies te hoeven voeren. Gelukkig bestaat er op dit moment nog de mogelijkheid om een discussie met elkaar hierover te voeren. Zo oud als de mensheid is, worden dit soort discussies gevoerd en dat is in het belang voor de ontwikkeling van het recht en het rechtvaardigheidsgevoel.

Mr. M. Heleen Koudstaal